Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (ΣΠΩ) αποτελεί την πιο κοινή διαταραχή του ενδοκρινολογικού συστήματος σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας, που χαρακτηρίζεται από πολλές μικρές κύστες που συσσωρεύονται περιφερειακά στην ωοθήκη. Χαρακτηρίζεται από διάφορες μεταβολικές και ορμονικές διαταραχές που συνδέονται με την αντίσταση στην ινσουλίνη. Η ακριβής αιτία εμφάνισης του συνδρόμου δεν είναι γνωστή, ωστόσο, φαίνεται πως πρόκειται για συνδυασμό γενετικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Η διατροφή, ωστόσο, έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον των ειδικών, καθώς φαίνεται να λαμβάνει θέση τόσο στην παθογένεια όσο και στη θεραπευτική προσέγγιση του συνδρόμου.
Οι διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες έχουν τονίσει τη σημασία της διατροφής στο ΣΠΩ και έχουν προτείνει την τροποποίηση του τρόπου ζωής, μέσω βελτίωσης της διατροφής και αύξησης της σωματικής δραστηριότητας, ως την πρώτη γραμμή θεραπείας, ανεξάρτητα από την κατάσταση του σωματικού βάρους.
Ωστόσο, αναφορικά με άτομα που βρίσκονται στην υπερβαρότητα ή στην παχυσαρκία είναι σαφές ότι μια μείωση του σωματικού βάρους κατά 5% συσχετίζεται με βελτίωση των συμπτωμάτων του συνδρόμου, δηλαδή αποκαθιστά την ωορρηξία και αυξάνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη.
Σε περίπτωση δυσκολίας απώλειας σωματικού βάρους λόγω αντίστασης στην ινσουλίνη, οι εξής αλλαγές κρίνονται σημαντικές:
Επιλογή τροφίμων χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη και πλούσιων σε διαιτητικές ίνες, όπως τα όσπρια, τα λαχανικά, τα φρούτα και τα προϊόντα ολικής άλεσης, τα οποία δεν οδηγούν σε απότομη αύξηση του σακχάρου στο αίμα.
Περιορισμός των επεξεργασμένων υδατανθράκων, όπως το λευκό ψωμί, muffins, σακχαρούχα σνακ, αρτοσκευάσματα μη ολικής, γλυκά επιδόρπια, ζυμαρικά από λευκό αλεύρι, λευκό ρύζι, τα οποία επιδεινώνουν την αντίσταση στην ινσουλίνη.
Κατανάλωση τροφίμων πλουσίων σε πρωτεΐνες χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπίδια: άπαχο κρέας, ψάρι, κοτόπουλο, γαλοπούλα, ασπράδι αυγού, γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλών λιπιδίων.
Επιλογή τροφίμων που συμβάλλουν στην μείωση της φλεγμονής, όπως λιπαρά ψάρια με υψηλή περιεκτικότητα σε ω-3 λιπαρά οξέα (π.χ. σολομός, σαρδέλες κ.ά.), καρύδια, ελαιόλαδο, φρούτα, βατόμουρα, ντομάτες, λάχανο, σπανάκι, αμύγδαλα.
Περιορισμός τροφίμων που αυξάνουν τη φλεγμονή όπως αλλαντικά, σφολιατοειδή, προϊόντα ταχυφαγείων, κόκκινα ή επεξεργασμένα κρέατα, τηγανητά και αλμυρά σνακ, λόγω της περιεκτικότητάς τους σε κορεσμένα και trans λιπαρά.
Συνδυασμός τροφίμων αυξημένης περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες (ζυμαρικά, ρύζι, ψωμί, φρυγανιές, πατάτες, φρούτα) με:
α) τρόφιμα που περιέχουν αρκετή πρωτεΐνη (π.χ. γιαούρτι, τυρί, αυγό, άπαχο κρέας, ψάρι, κ.ά.) ή
β) τρόφιμα που είναι καλές πηγές λίπους (π.χ. ξηροί καρποί, ελαιόλαδο, ελιές, ταχίνι, αβοκάντο).
Συχνά γεύματα, αποφυγή κατανάλωσης θερμιδογόνων σνακ και μεγάλης ποσότητας χυμών. Περιορισμός σακχαρούχων ροφημάτων και αποφυγή αλκοόλ καθώς αυτά περιέχουν θερμίδες, δεν προκαλούν κορεσμό και δεν είναι ιδιαίτερα πλούσια σε θρεπτικά συστατικά.
Πρόσληψη άφθονων υγρών. Τουλάχιστον 8-10 ποτήρια νερού ή άλλων μη θερμιδογόνων ροφημάτων την ημέρα.
Σωματική δραστηριότητα καθημερινά. Συγκεκριμένα, 30 λεπτά μέτριας έντασης άσκηση τις περισσότερες μέρες της εβδομάδας (όχι >2 μέρες αποχή) βοηθά στη διατήρηση του σωματικού βάρους, ενώ για την πρόκληση απώλειας βάρους χρειάζεται περισσότερος χρόνος άσκησης καθημερινά.
Πηγές:
Teede, H.J.; Misso, M.L.; Costello, M.F.; Dokras, A.; Laven, J.; Moran, L.; Piltonen, T.; Norman, R.J.; Andersen, M.; Azziz, R.; et al. Recommendations from the International Evidence-Based Guideline for the Assessment and Management of Polycystic Ovary Syndrome. Fertil. Steril. 2018.
Cincione, I.R.; Graziadio, C.; Marino, F.; Vetrani, C.; Losavio, F.; Savastano, S.; Colao, A.; Laudisio, D. Short-Time Effects of Ketogenic Diet or Modestly Hypocaloric Mediterranean Diet on Overweight and Obese Women with Polycystic Ovary Syndrome. J. Endocrinol. Investig. 2022.
Harshal Deshmukh 1,2 , Maria Papageorgiou 3,†, Liz Wells 4 , Shahzad Akbar 1 , Thomas Strudwick 5 , Ketki Deshmukh 4 , Salvatore Giovanni Vitale 6 , Alan Rigby 7 , Rebecca V. Vince 4 , Marie Reid 5 and Thozhukat Sathyapalan.